Meyvecilikte Bakım İşleri

1. Budamanın Amaçları
   
   • Genç fidanların kök ile taç sistemleri arasındaki dengeyi sağlamak,
   • Meyve ağaçlarını en kısa zamanda ürün vermeye başlatmak ve onları uzun süre verim çağında tutmak,
   • Meyve ağaçlarında kültürel işlemleri kolaylaştırmak,
   • Kurumuş, hastalıklı, yaralı, kırılmış, bir birinin üzerine binmiş ve zayıf- yaşlı dalları kesmek,
   • Işığın ağaçların iç kısmına girmesine yardımcı olmak,
   • Peryodisiteyi önlemek,
   • Meyvelerin kalitelerini iyileştirmek,
   • Gövde üzerinde ana dalların sayılarını ve dağılışlarını düzenleyerek, sağlam ve dengeli bir taç oluşturmak.
2. Budama Tekniği

Budama yaparken aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir:

• • Meyve ağaçlarının özellikle şekillendirme devrelerinde, budama işlemleri odun dallarına uygulanmalı meyve dallarına zorunlu olmadıkça dokunulmamalıdır.
  • Meyve ağaçlarında vegetatif gelişme dalların uç kısmında da olacağından, budamaya dalın uç kısmından başlanmalıdır.
  • Yardımcı dallar; ana dallar üzerinde eşit aralıklarla ve ayrı yönlerde oluşturulmalıdır.
  • Aşırı ve sert budamadan kaçınılmalıdır. Aksi taktirde ağaçta gereğinden fazla sürgün oluşur, verime geç başlar ve az meyve verir.
  • Kuru, hastalıklı ve zayıf dallar dipten çıkarılmalıdır.
  • Ana dallar arasında gelişme bakımından dengesizlik varsa, bunlarda açı genişleterek, kuvvetli dallar üzerindeki meyveler tamamen bırakılarak düzeltilebilir.
  • Dalları kısa kesmek vejetatif gelişmeye; hiç kesmemek, uzun bırakmak, eğmek ve bükmek generatif gelişmeye yardım eder.
  • Ana dalların gövde ile yaptığı açı 45-60° olmalıdır.
  • Dallar dışa (toprağa) bakan göz üzerinden hafif meyilli kesilmelidir.
  • Dallar toprağa doğru eğilmeli, keskin yay teşkil edecek şekilde eğilmemelidir.
  • Aynı noktadan yan yana büyüyen aynı kuvvetteki dallardan, geniş açılı olanı bırakıp dar açılı olanı çıkarmalıdır.
  • Büyük dalların kesiminde ilk önce alt tarafından biraz kesildikten sonra dal-yastığı muhafaza edilerek, üst kısımdan kesime devam edilmelidir.

1. Şekil budaması:
   • Goble
   • Doruk dallı
   • Piramit
   • Palmet
2. Verim budaması
3. Gençleştirme budaması

BAĞCILIK

Ekonomik ömrü uzun olan bağın tesis tekniği çok önemli olup,tesis esnasında yapılacak bir hatanın telafisi çok zor hatta imkansızdır.

Bağcılıkta başarı bağ kurulacak yörenin toprak ve iklim faktörlerinin iyi bilinmesi ve başlangıçta iyi bir planlama ile toprak-iklim, anaç-çeşit ve terbiye sisteminin bir uyum içerisinde olmasını sağlamaktır. Bu durum üreticiye büyük karlılık sağlayabileceği gibi bağın ekonomik ömrünü de uzatacaktır.Bundan ötürü bağ tesis ederken iklim, toprak, mevkii, yön, anaç ve kalem seçimi gibi unsurlar ile tesviye, sıra arası ve sıra üzeri mesafeleri ayarlanması gerekir.

BAĞ YERİNİN SEÇİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER: 

1. İKLİM

Bağ yerinin seçimine etki eden en önemli iklim faktörleri; sıcaklık, güneşleme, yağış, hava ve rüzgardır.

2. TOPRAK

Asmanın kökleri oldukça derine gitmektedir. Bu nedenle bağlar derin, iyi havalanabilen, yumuşak dokulu topraklardan hoşlanırlar. Çok ağır bünyeli, süzek olmayan, tuzlu ve toksik madde içeren topraklarda bağcılık yapmaktan kaçınılmalıdır.

3. ÇEŞİT VE ANAÇ SEÇİMİ

Çeşit seçimi; flokserasız bölgelerde sadece yetiştirilecek üzüm çeşidinin, floksera ile bulaşık bölgelerde ise çeşitle beraber anacında bölgenin iklim ve toprak özelliklerine uyması demektir.

4. BAĞ YERİNİN DİKİME HAZIRLANMASI:

Krizma: Bir araziyi bağ tesisi için hazırlarken öncelikle arazide bulunan ağaç, büyük taş gibi yabancı maddeler temizlenmeli, engebeler düzeltilmeli, eğer arazi su tutan bir yer ise drenaj kanalları açılmalıdır.

Omca Yerinin Tespiti: Omca yerlerinin tespit edilmesindeki amaç, dikim yerlerini düzgün bir şekilde belirlemektir. Muntazam bir şekilde dikilmiş bağlarda her türlü kültürel işlemler kolay olur.

5. DİKİM

Dikim iki şekilde yapılabilir: 

1. Küskü ile Dikim
2. Çukura Dikim

Dikim Sistemleri: Modern bağcılıkta uygulanan dikim sistemleri; kare dikim, dikdörtgen dikim, üçgen dikimdir.

6. BAĞLARDA TERBİYE

Asmalara verilen şekiller, fidan dikim veya aşı yılından başlayarak asmanın gelişme devresi olan 3-5 yıl içinde tamamlanan şekillerdir. Terbiye şekli; gövde, çok ve tek yıllık dallarla sürgünlerin yer, şekil, yön ve sayılarını ifade eder. Terbiye şekli, baştan belirlenmeli ve İlk yıldan başlanarak doğru bir şekilde oluşturulmalıdır. Aksi halde terbiye şeklinde oluşacak yanlışlıklar düzeltmek, emek ve ürün kaybına yol açar.

7. BAĞLARDA BUDAMA

Asma, şiddetli veya sert budamaya gelebilen ve buna uygun tepki gösterebilen çok yıllık bir kültür bitkisidir, budama; asmalarda büyüme ve gelişme ile verimlilik ve kalitenin dengeli bir şekilde düzenlenerek, bağlardan sağlanan yararın en üst düzeye çıkarılması amacıyla, canlı toprak üstü organları, özellikle bir yaşlı dallar ve sürgünler üzerinde gerçekleştirilen kısaltma, çıkarma ve seyreltme gibi işlemlerdir. Bağcılıkla özellikle kış budaması önem taşır. Bu budamada bir yıl önce, sürgün halinde oluşan ve budama mevsiminde yıllık dal (çubuk) adını alan organların %70-80’i kesilip çıkarılır.Yaz budamasında ise uç alma veya benzeri uygulamalarla asmada kesilip çıkarılan kısımlar toplam yeşil aksamın %30-40’ı kadardır. Asmada budama her yıl mutlaka yapılması gereken önemli kültürel bir işlemdir.

Bağcılıkta budama yöntemleri yapıldığı zamana göre 2’ye ayrılır:

1. 1. Kış (ürün) budaması
   2. Yaz (yeşil) budama

1. 1. Kış (ürün) Budaması 

1. 2. Yaz (yeşil) budama

Derim devresindeki asmaların vegetasyon dönemi içinde yeni gelişen vegetatif ve generatif organlarında yapılan budamaların ve budama benzeri ayıklamaların tümüne yaz budaması veya yeşil budama denir.

Bağlarda uygulanan başlıca yaz budamaları şunlardır:

• Filiz alma (Obur alma)
• Uç alma
• Tepe alma
• Koltuk alma
• Yaprak alma
• Bilezik alma
• Salkım seyreltme :
  • Çiçek salkımı seyreltmesi
  • Asmada salkım seyreltmesi
  • Tane seyreltme
  • Dip sürgünleri temizleme

8. TOPRAK İŞLEME

Bağcılıkta toprak işleme, yabancı otlarla mücadele, toprağın havalandırılması ve ısıtılması, toprakta bulunan bitki besin maddelerinin alımının kolaylaştırılması ve kayıpların önlenmesi, toprağın su tutma kapasitesinin arttırılması, sulama ve yağışlardan sonra toprak yüzeyinde oluşan kaymak tabakasının kırılarak su kaybının önlenmesi, gübrelerin toprağa karıştırılması amacıyla yapılır.

9. BAĞLARDA GÜBRELEME

Bağcılıkta verim ve kalitenin arttırılmasına yönelik kültürel uygulamaların içerisinde gübrelemenin ayrı bir önemi vardır. Bağlarda uygun ve dengeli bir gübrelemenin yapılabilmesi için öncelikle bağ toprağının verimlilik düzeyinin ve nem kapsamının bilinmesi gerekir. Özellikle sulama yapılamayan ve fazla yağış almayan bağ bölgelerinde, su faktörü daha da önem taşımaktadır. Çünkü su noksanlığı, gübrelemenin olumlu etkisini büyük oranda azaltmakladır. Bağcılıkta hem organik hem de inorganik gübrelerle kullanılmaktadır.