Yenidünya / Malta Eriği Yetiştiriciliği Ve Faydaları

Günümüzde en büyük yenidünya üreticisi ülke Çin’dir. Bu ülkeyi sırasıyla Pakistan, İspanya ve Japonya izlemektedir. Ülkemizde Akdeniz Bölgesi uygun iklimi sebebiyle yenidünya yetiştiriciliği için daha elverişlidir. Toplam üretimimizin % 98’i Akdeniz Bölgesi’nde yapılmaktadır. Ege ve Karadeniz bölgelerinde de sınırlı üretimi vardır. En fazla üretim yapılan illerimiz sırasıyla Antalya, Mersin ve Hatay’dır.

Bilimsel İsmi : Eriobotrya japonica 

Yenidünya / Malta Eriği Botanik Özellikleri 

Ağaç

Yenidünya ağacı yapraklarını dökmez, yaz kış yeşildir. 5 – 10 metreye kadar boylanabilir. Düzgün gövdelidir, alçaktan dallanır. Sık görünümlüdür, yayvan ile yuvarlak arasında bir taçlanma gösterir.

Yapraklar

Bitkinin yaprakları 20 – 25 cm boyunda, 5 – 9 cm genişliğindedir. Yapraklar sivri uçlu, kalın ve elips biçimindedir. Taze yapraklar tüylü ve kısa saplı olurlar. İlerleyen dönemde üst yüzleri koyu yeşil renkte ve tüysüz, alt yüzleri ise soluk yeşil ve tüylüdür.

Kök

Yenidünya ağacının kökleri yüzlektir ve saçak kök yapısındadır. Kayalık zeminlerde bile büyüyecek kadar kuvvetli bir kök gelişimi vardır.

Çiçekler

Bitkinin çiçekleri Ekim ayı sonlarında açmaya başlar. Çiçeklenme, Aralık, Ocak, Şubat aylarına kadar sürebilir. Çiçekler 10 – 17 cm uzunluğunda, bileşik salkım şeklindedir. Her salkımda 60 – 70 çiçek bulunur. Bej renkli ve çok güzel kokulu çiçekleri vardır. Çiçekleri nektar ve polen açısından zengindir, arıcılıkta faydalanılabilir.

Meyve

Yenidünyanın kendine verimli, kendine kısmen verimli ve kendine kısır çeşitleri vardır. Meyveler Mart -Nisan aylarından başlayarak Haziran ayına kadar olgunlaşır.

Genellikle ağaç aşılandıktan 2 – 3 yıl sonra meyve vermeye başlar. 10 – 12 yaşa ulaştığında ekonomik verime ulaşır. Ağaçların en verimli dönemler 23 – 25 yaş aralığıdır. 30 yaşından itibaren ekonomik ömürleri biter.

En Yaygın Yenidünya Çeşitleri

Akko XIII

• Meyveleri iri, gösterişli ve lezzetlidir.
• Orta mevsimde olgunlaşır.
• Kara Leke hastalığına ve nakliyeye çok dayanıklıdır.
• Kendine verimlidir.
• 15 – 20 yaş verimi dekar başına 1300 – 1400 kg. civarındadır.

Gold Nugget

• Geççi çeşitlerdendir.
• Meyveleri portakal renkli, gösterişli ve lezzetlidir.
• Kara Leke hastalığına ve nakliyeye çok dayanıklıdır.
• Kendine verimlidir.
• 15 – 20 yaş verimi dekar başına 1200 – 1300 kg. civarındadır.

Tanaka

• Geççi çeşitlerdendir.
• Meyveleri iri, pembe portakal renkli, gösterişli ve lezzetlidir.
• Kara Leke hastalığına ve nakliyeye dayanıklıdır.
• Kendine verimlidir.
• 15 – 20 yaş verimi dekar başına 1000 – 1200 kg. civarındadır.

Hafif Çukurgöbek

• Erkenci bir çeşittir.
• Meyveleri iri, pembe portakal renkli, gösterişli ve lezzetlidir.
• Kara Leke hastalığına toleranslı ve nakliyeye dayanıklılığı orta seviyededir.
• Kendine verimlidir.
• 15 – 20 yaş verimi dekar başına 1000 – 1200 kg. civarındadır.

Sayda

• Erkenci bir çeşittir.
• Meyveleri iri, pembe portakal renkli, çok tatlı ve lezzetlidir.
• Kara Leke hastalığına orta toleranslı ve nakliyeye dayanıklılığı orta seviyededir.
• Kendine verimlidir.
• 15 – 20 yaş verimi dekar başına 1000 – 1200 kg. civarındadır.

Yuvarlak Çukurgöbek

• Orta mevsimde olgunlaşır.
• Meyveleri iri, sarı – portakal renkli, gösterişli ve çok lezzetlidir.
• Kara Leke hastalığına orta toleranslı ve nakliyeye dayanıksızdır.
• Kendine kısmen verimlidir.
• 15 – 20 yaş verimi dekar başına 700 – 800 kg. civarındadır.

Uzun Çukurgöbek

• Orta mevsimde olgunlaşır.
• Meyveleri iri, açık sarı renkli, gösterişli ve çok lezzetlidir.
• Kara Leke hastalığına orta toleranslı ve nakliyeye dayanıksızdır.
• Kendine kısır bir çeşittir.
• 15 – 20 yaş verimi dekar başına 600 – 700 kg. civarındadır.

Yenidünya / Malta Eriğinin İklim İstekleri

Hava sıcaklıklarının sıfırın altına düşmediği, sıcak ve ılıman iklimler, yenidünya yetiştiriciliği için en uygun iklimlerdir. Düşük hava sıcaklıkları, yetiştiriciliği sınırlar. -3°C’de yenidünyanın çiçekleri ve meyveleri zarar görmeye başlar. Yenidünya ağacı ise -12 °C’ye kadar dayanıklıdır. Meyvelerin olgunlaşma başlangıcı olan Nisan ve Mayıs aylarında, yaz sıcaklarının erkenden başlaması ve sıcaklıkların 30°C’nin üstüne çıkması, meyvelerin üstünde güneş yanıkları oluşmasına sebep olur. Şiddetli esen rüzgarlar da tozlanma ve döllenmeye olumsuz etki yapar.

Yenidünya / Malta Eriğinin Toprak İstekleri

Yetiştiricilik için drenajı, derin yapılı, organik madde yönünden zengin, killi – kumlu, gevşek ve nötr topraklar idealdir. Bitkinin kök sistemi, yüzlek ve dağınık saçak yapıda olduğu için; taban suyu seviyesi yüksek olmamalıdır, 1.5 – 2 m taban suyu seviyesi yetiştiricilik için uygundur.

Yenidünya Yetiştiriciliği

Eskiden üretim materyali olarak daha çok tohumdan üretilen ağaçlar kullanılmaktaydı. Dezenfekte edilen yenidünya tohumları, buzdolabı sıcaklığında 9 ay boyunca saklanabilir. Günümüzde ise üretim için standart çeşitler anaçlar üzerine aşılanarak elde edilen fidanlar kullanılmaktadır. Tohumdan üretim daha zor olduğu için aşılama tercih edilmektedir. Bunun için daha çok göz ve kalem aşıları kullanılır. Anaç olarak kullanılan çöğürler 1 – 1,5cm çapa ulaştıkları zaman aşılanır.

Yenidünya Bahçesi Tesisi

Yenidünya fidanlarının üretimi, dikkat, bilgi birikimi ve zaman gerektirir. Bahçe tesis edilirken, kışın soğuk, yazın sıcak ve kurutucu rüzgarlardan korunmak için rüzgarkıran kurulması tavsiye edilir.

Pazarlama açısından uygun çeşitlerin tercihi kadar, tozlayıcı çeşit seçimi ve uygun şekilde yerleşimi de çok önemlidir. Tozlayıcı çeşit olarak Hafif Çukurgöbek, Uzun Çukurgöbek, Gold Nugget ve Akko XIII gibi çeşitler kullanılabilir. Uygun tozlayıcı kullanılması durumunda, 2 sıra ana çeşit ve 1 sıra tozlayıcı çeşit yeterlidir.

Yenidünya İçin Tavsiye Edilen Dikim Aralıkları

• Tanaka, Hafif Çukur göbek, Gold Nugget için 7 x 7 metre
• Akko XIII, Sayda, Yuvarlak Çukurgöbek, Uzun Çukurgöbek için 8 x 8 metredir.

Yetiştiricilikte tek çeşitle yapılan kapama bahçe tesisi, ürün güvenliği açısından tavsiye edilmediği için karışık çeşitlerle 8 x 8 metre dikim aralığı idealdir.

Yenidünya Fidanlarının Dikilmesi

İdeal dikim zamanı, kışları ılık seyreden bölgelerde sonbahar, serin geçen bölgelerdeyse ilkbahar aylarıdır.

Dikim öncesi 60 cm derinlikte ve 60 cm genişlikte çukurlar açılır. Dikimde, 10 kg kadar yanmış çiftlik gübresi, çukur toprağına karıştırılır. Dikilecek fidanlar torbalıysa, torbadan sızan fazla kökler makasla kesilir.

Dikimler, fidanların üst toprak seviyesinin, araziden 5 cm yukarıda kalacak şekilde ayarlanması gerekir. Dikim sonrası hemen can suyu verilmelidir. Fidan gövdelerinin, yağmur geçirmeyen kağıtlarla sarılması tavsiye edilir.

Yenidünya Fidanlarında Budama 

Budama için en uygun zaman Mart ayıdır. Fidanlara çanak şekli vermek için dikimden 1 – 2 yıl sonra ortadaki ana doruk dal dipten kesilir. Böylece fidanlara 3 – 4 dallı çanak şekli verilebilir. Aynı zamanda ağacın fazla boylanması engellenerek hasat kolaylığı da sağlanır. Taç yüksekliği 65 – 75 cm arasında olmalıdır. Ana gövdeden süren yan dallardan uygun olan 3 – 4 dal seçilerek bırakılır, kalan dallar dipten kesilerek çıkartılır. Bırakılan dallar biraz daha büyüdükten sonra, aynı yıl içerisinde 35 – 40 cm kalacak şekilde kesilir. Takip eden yıllarda, yeni sürgünlerden dengeli bir taç oluşturacak şekilde 2 – 3 tane bırakılır. Geriye kalanlar temizlenir.

Sulama 

İklime ve toprak yapısına bağlı olarak Nisan – Ekim ayları arasında 7 – 10 gün aralıklarla, fidanların kök derinliği olan 30 – 50 cm ıslanacak şekilde sulama yapılmalıdır. Yetişkin bahçeler için en ideal sulama şekli tava yöntemidir. Yağışlara göre sulamaya Nisan – Mayıs aylarında başlanır ve 15 – 20 gün aralıklarla tekrarlanır.

Gübreleme

Gübrelemeye karar vermeden önce mutlaka toprak analizi yapılmalı, analiz sonuçlarına göre bir gübreleme programı hazırlanmalıdır. Fidanlar büyüdükten sonra toprak analizlerinin yanında yaprak analizi yaptırmak da faydalıdır.

Yenidünya Hastalık Ve Zararlıları İle Mücadele

Yenidünya yetiştiriciliği için en önemli hastalık, etmeni Venturia inaequalis var. eriobotryae olan  Karaleke hastalığıdır. EtGerekli mücadele yapılmazsa yapraklar dökülür, ağaçlar verimden düşer ve ileri aşamada kurumalar başlar. Hastalığın meyveler üzerindeki belirtileri pazarlamayı olumsuz etkiler.

Bitkinin en önemli zararlıları sarıağaç kurdu ve yaprak bitleridir. Yabancı ot mücadelesinde ise toprak işleme yapılır.

DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş, Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,

• Tavsiye edilen zamanda 
• Tavsiye edilen şekilde 
• Tavsiye edilen dozda kullanılmalıdır.

Yenidünya Hasadı ve Ambalajlama

Hasadı yapılacak yenidünya meyvelerinin, çeşide özel büyüklük ve rengi alması gereklidir. Meyvelerin üzerinde 2 – 3 mm sap kalacak biçimde, makasla kesilerek yapılan hasat, en ideal hasat şeklidir.

Meyveler hasat sonrası hemen pazara sevk edilmelidir. Ambalajlama için küçük karton kutular önerilir. Hasat edilen ve 1. sınıf olarak tabir edilen iri, sağlıklı ve gösterişli meyveler seçilerek, berelenmeden kutulara yerleştirilir.

Yenidünya Meyvesinin Faydaları

• Fenolik bileşikler, potasyum, magnezyum ve karotenoidler açısından zengin bir meyvedir. Kalp sağlığını korur. Kalp ve damar hastalıklarının oluşumunu engeller.
• Solunum yolu hastalıklarının tedavisine yardımcıdır. Yenidünya çayı, balgam sökücü olarak kullanılır.
• Antioksidanlar ve Vitamin C içeriği sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Anti-kanserojen etkisi vardır.
• Yenidünya yapraklarının özü, hücresel yaşlanmayı geciktirir.
• Kilo vermeye yardımcıdır, sindirim sistemini düzenler.
• Kemik sağlığına iyi gelir.
• Kan şekerinin dengelenmesini sağlar.
• Göz sağlığını korur. Katarakt ve glokoma karşı etkilidir.

Yenidünya Meyvesinin Besin Değerleri (100 g İçin)